Nhà ngoại

     Bà ngoại tôi con là con cụ đồ làng, cũng được học hết lớp đệ nhất đệ nhị gì đấy ( biết đọc, biết viết và làm tính, hồi pháp thuộc bà còn biết chút ít tiếng Pháp bồi lận lưng vốn theo ông bôn ba. Ông ngoại tôi theo kháng chiến, hết trong thành lại ra chiến khu vì vậy khi còn nhỏ tôi hay được nghe bà kể những chuyện như cổ tích. Bà nhỏ xíu vậy mà mỗi lần chạy " Tây " bà để hai cậu vào hai cái thúng rồi cứ thế gánh mà chạy, còn bác và mẹ tôi lếch thếch chạy theo. Ông tôi hy sinh, một mình bà chắt chiu, xuôi ngược nuôi bốn con. Đói, khổ cực bà không quản, chỉ lo con không được học hành. Bà viết một bức thư gửi lên Chính phủ và Bác Hồ. Sau đó trên có quyết định để bà ngoại chọn một người con đi nước ngoài học. Bà suy nghĩ rất nhiều và chọn cậu trưởng ( đó là lựa chọn đúng đắn vì cậu chăm chỉ học lại có chí và cũng vì là con trai lớn). Mười một tuổi cậu sang Đức học đến hai mốt tuổi mới về nước. Không biết có phải vì bất mãn không mà cậu út trở lên quậy phá, học hành chểnh mảng làm bà tôi rất buồn. 
  Mẹ tôi cũng không được học đến nơi đến chốn vì là phận gái. Chỉ hết cấp một rồi ở nhà giúp bà, trông nom em. Mười bảy tuổi mẹ được gả chồng. Cứ nghĩ rằng mẹ sẽ an phận, nhưng suốt mấy chục năm trời mẹ không ngừng học hành và phấn đấu. Tôi nhớ khi tôi còn nhỏ tối nào ăn cơm xong mẹ cũng đi học bổ túc, tôi nhớ hai bím tóc dày của mẹ, tôi nhớ mẹ thường vừa soạn sách vào cặp vừa hát, tôi nhớ bàn chân đi đôi dép lê của mẹ vồi vội trong những vòng quay của chiếc xe đạp. Tất cả vẫn còn mãi trong ký ức non nớt của tôi cho đến bây giờ. Một nách ba con, mẹ vẫn học hết cấp ba rồi học trung cấp quản lý. Những ngày tháng giặc Mỹ ném bom đánh phá Hà Nội, mẹ cùng tự vệ xông pha vào bới nhà sập cứu người, gom xác khi khói bom vẫn còn khét lẹt. Mẹ kể có lúc khóc ròng, có lúc xong việc mới nhớ ra con gái ( là tôi ) đang ở nhà trẻ không biết có hề hấn gì không. Mẹ cười nói: " Đạn bom thế mà con cứ lớn như bầu, như bí, chẳng quấy khóc gì cả... ". Tôi là út nên được mẹ cưng chiều nhiều hơn, mẹ bảo mẹ sinh tôi là do vỡ kế hoạch nhưng sau lại thấy tôi là món quà quý trời ban cho mẹ, giờ đã lớn tuổi mà mỗi lần về với mẹ lại được mẹ ôm, thỉnh thoảng mẹ cứ cúi sát vào và hỏi : "sao dạo này môi con nhạt thế, sao ngày xưa mắt con to cơ mà...". Hihi. Tôi cảm phục  và yêu mẹ nhiều lắm, nhiều đến nỗi tôi không viết nổi bài thơ nào về mẹ cho ra hồn, vì mọi ngôn từ dường như đều nhạt toẹt. Chỉ thỉnh thoảng nhớ mẹ thì về ôm mẹ thôi. Hôm trước ba Vân hỏi tôi khi quyết định in chung tập truyện ngắn của hai ba con - cuốn sách nhỏ chỉ để tặng bạn bè : " Con cần khoảng bao nhiêu cuốn ". Tôi nói chỉ cần hai cuốn thôi ạ, một cuốn giành riêng tặng mẹ và một cuốn cho tôi. Tất cả những bài thơ tôi viết ra, người đầu tiên tôi muốn đọc là mẹ. Ngày còn trẻ mẹ tôi cũng mê thơ, cũng viết thơ rất nhiều. Chỉ tiếc thơ tôi không mấy khi vui, chỉ sợ làm mẹ buồn lòng, lo lắng .
  Tự nhiên hôm nay tôi lại muốn viết về nhà ngoại của tôi vì sáng nay qua mẹ, mẹ đưa tôi một mảnh giấy kẻ ô ly, được xé ra từ cuốn vở học trò cấp một. Một bài thơ, nét chữ nghệch ngoạc, không phải là của mẹ mà là của cậu, hôm tặng mẹ tập thơ thấy mẹ bảo cậu cũng thích thơ lắm, con tặng cậu một tập, tôi cứ nghĩ là cậu trưởng, hóa ra là cậu út. Tôi ít gặp cậu, ít nói chuyện với cậu chỉ nghe mấy đứa em họ hay kể tội cậu, rằng cậu già rồi mà vẫn quậy phá, vẫn đi cờ bạc, thỉnh thoảng con cái lại phải trả nợ cho cậu vài chục triệu, cậu ăn to nói lớn và vẫn hay gây sự với bất cứ ai làm cậu không vừa lòng. Nhưng riêng tôi qua những lần gặp, tôi chỉ nhớ cậu hay cười, cái cười tếch toác và rất yêu chiều những đứa cháu, cả nội lẫn ngoại.
  Tôi đọc bài thơ cậu viết tặng và không hiểu sao nước mắt cứ ứa ra, đây là bài thơ của cậu :


DẶN CHÁU

Đã lâu ta tránh nàng thơ
Đã lâu ta đã hững hờ với em
Hôm nay thơ cháu cậu xem
Từ trong sâu thẳm chất men lại về
Cuộc đời say tỉnh cơn mê
Cây khô hết nhựa còn gì cháu ơi
Dọc ngang ngang dọc một thời
Giờ đây cũng chỉ biết ngồi lặng im
Dĩ vãng như một bộ phim
Thôi thì lắng lại đi tìm làm chi
Hãy tự tin bước tiếp đi
Đời sẽ cho cháu những gì cháu mong
Những vần thơ tự đáy lòng
Tự cháu gạn đục khơi trong đi mà
Cậu tin rằng mỗi ngày qua
Niềm vui cho cháu như là giấc mơ
Cám ơn cháu biếu tập thơ
Sẽ sưởi ấm cậu ngày giờ, biết đâu .